De bouw van een boorplatform op de Noordzee bij Schiermonnikoog is door de voorzieningenrechter stilgelegd vanwege mogelijke natuurschade. Het is volgens de rechter niet duidelijk hoeveel invloed de stikstofuitstoot zal hebben op de Natura 2000-gebieden in de buurt.

De zaak is aangespannen door meerdere milieuorganisaties uit Nederland en Duitsland. Zij zijn bang dat de gasboringen leiden tot onherstelbare schade aan onder meer de Borkumse Stenen, die boven Schiermonnikoog liggen. In dit stuk van de Noordzee is de bodem bedekt met een kenmerkende korst met grind, stenen en zwerfkeien.

Het Nederlandse bedrijf ONE-Dyas heeft voor het gasproject, inclusief een pijpleiding naar land, een vergunning gekregen van het ministerie van Economische Zaken. Het bedrijf zegt dat uit onderzoeken en beoordelingen is gebleken dat de schade aan de natuurgebieden niet groot zal zijn. Maar de rechter oordeelde dat die conclusie nog niet getrokken kan worden.

"We hopen dat ONE-Dyas de plannen voor het boorplatform heroverweegt nu de vergunning is opgeschort", zegt Stijn van Uffelen van Mobilisation for the Environment (MOB) in een reactie. "Bedrijven als ONE-Dyas moeten hun verantwoordelijkheid nemen en de overstap gaan maken van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie."

Het gasveld ligt deels in Nederland en deels in Duitsland. Dat land twijfelde lang over het boren naar nieuwe gasvelden, maar ging om toen na de Russische inval in Oekraïne tekorten dreigden. Het veld moet op termijn 5 procent van de Nederlandse gasvraag dekken.

Het ministerie van Economische Zaken verwacht dat de nieuwe gasvelden een bijdrage zullen leveren aan de verduurzaming, dat wordt overigens betwist door wetenschappers. Doel was om het eerste gas in 2024 via een pijpleiding naar land te transporteren.

De vraag is of dat na deze uitspraak nog gaat lukken, nu een rechter de zaak opnieuw moet bekijken. "De rechter oordeelt dat ONE-Dyas een tussenstap moet nemen", laat een woordvoerder van het ministerie weten. "Wij wachten die af."

ONE-Dyas zegt het te betreuren dat het gasproject hinder ondervindt van de stikstofproblematiek. Het bedrijf laat weten dat het maatregelen heeft genomen om de hoeveelheid stikstof te minimaliseren.

"Een aantal van deze maatregelen zijn door de bevoegde overheidsinstanties nog niet formeel goedgekeurd. Omdat deze goedkeuring er nog niet is, schorst de voorzieningenrechter een deel van de vergunningen", zegt een woordvoerder.

"We zullen de komende weken de opties onderzoeken om zicht te blijven houden op ons doel om eind volgend jaar met aardgas uit eigen bodem een bijdrage te leveren aan de vraag naar aardgas in Nederland en Duitsland, zolang deze binnenlandse vraag er is."

Staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw) heeft de bewoners van het aardbevingsgebied in Groningen en Noord-Drenthe in een open brief in Dagblad van het Noorden opnieuw gelijk gegeven met betrekking tot de gaswinning en de aardbevingen die daarop volgden.

Ook belooft Vijlbrief de fouten die gemaakt zijn te herstellen. "Dit is onze laatste kans om het beter te doen. Om recht te doen aan jullie verdriet en pijn. Het beleid moet menselijker, de uitvoering milder." Hij kondigt vijftig maatregelen aan.

Wat die maatregelen zijn, wordt rond 14.00 uur duidelijk, wanneer de staatssecretaris en premier Rutte het Groningse dorp Garmerwolde bezoeken. Op die plek, die jarenlang geteisterd werd door aardbevingen, zullen zij de formele kabinetsreactie geven op het eindrapport van de parlementaire enquête over de gaswinning in Groningen. Ook verschijnen de maatregelen op een speciaal ingerichte website van de overheid.

Twee maanden geleden oordeelde de parlementaire enquêtecommissie dat de jarenlange gaswinning rampzalig was voor de Groningers en dat Nederland een ereschuld aan Groningen heeft. De commissie concludeerde dat de veiligheid van Groningers decennialang ondergeschikt was aan financiële en economische belangen bij de gaswinning, en er te weinig aandacht was voor de schade en angst die de aardbevingen veroorzaakten.

Vorige week zeiden bronnen tegen de NOS dat het kabinet ruim 20 miljard euro over heeft om Groningen te compenseren voor de gaswinning. Die miljarden zijn voor "een generatielange aanpak" en moeten onder meer worden gebruikt voor infrastructuur en het bevorderen van kansengelijkheid. Van het bedrag moet ook schadeherstel en versterking van huizen worden betaald.

Bestuurders uit de regio eisen 30 miljard aan investeringen in leefbaarheid, sociale samenhang en het aardgasvrij maken van woningen. Maar de Groningers vinden dat de kosten voor schadeherstel en versterking hier los van staan. Die kosten worden geschat tussen de 5 en 10 miljard.

Het kabinet is van plan de fouten te herstellen en het vertrouwen van de Groningers terug te winnen, schrijft Vijlbrief. "Dat is niet van de een op de andere dag geregeld. We hebben nog een lange weg te gaan. Of we daarbij op de goede weg zijn, daarover blijf ik graag met u in gesprek. Want daar heb ik jullie voor nodig."

Bekijk hier hoe het Gronings gas de schatkist veel geld opleverde, maar voor inwoners van Groningen een last bleek:

Het kabinet heeft ruim 20 miljard euro over om Groningen te compenseren voor de gaswinning. Dat zeggen bronnen tegen de NOS. De miljarden zijn voor "een generatielange aanpak" en moeten voor bepaalde doelen worden gebruikt, waaronder infrastructuur en kansengelijkheid. En van het bedrag moet ook schadeherstel en versterking van huizen worden betaald.

Bestuurders uit de regio hadden 30 miljard geëist aan investeringen in leefbaarheid, sociale samenhang en het aardgasvrij maken van woningen. Maar de Groningers vinden dat de kosten voor schadeherstel en versterking hier los van staan. Die kosten worden geschat tussen de 5 en 10 miljard.

Dinsdag, toen een kabinetsdelegatie in Groningen was om te onderhandelen sprak commissaris van de koning René Paas al van een "groot gat" tussen de wens en het aanbod. Maar tot nu toe was onduidelijk hoe groot het gat was. Het verschil is de afgelopen dagen wel kleiner geworden, zeggen de bronnen.

Twee maanden geleden oordeelde een parlementaire enquêtecommissie dat de jarenlange gaswinning rampzalig was voor de Groningers en dat Nederland een ereschuld aan Groningen heeft. Premier Rutte noemde het deze week "ongelofelijk belangrijk dat we recht doen".

Morgen spreekt het kabinet over de harde conclusies van de enquêtecommissie en over de compensatie. De commissie concludeerde onder meer dat de veiligheid van Groningers decennialang ondergeschikt was aan financiële en economische belangen bij de gaswinning, en er te weinig aandacht was voor de schade en angst die de aardbevingen veroorzaakten.